Podstawowym prawem jest prawo do obrony, które obejmuje działanie przez wybranego obrońcę. W ściśle określonych przypadkach jest możliwość ubiegania się o ustanowienie obrońcy z urzędu, gdy nie jest się w stanie ponieść kosztów obrońcy bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Podejrzany i oskarżony mogą składać wnioski o podjęcie stosownych czynności, bądź wnioski dowodowe. Przysługuje im również na każdym etapie postępowania prawo dostępu do akt sprawy, możliwość uzyskania odpisów i wykonania fotokopii. Podejrzany może końcowo zapoznać się z materiałami postępowania przygotowawczego. W przypadku braku znajomości języka polskiego, przysługuje prawo do pomocy tłumacza.
Podejrzany i oskarżony mają prawo składać wyjaśnienia, mogą odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień – bez wskazywania żadnych powodów. Co ważne, prawo to przysługuje na każdym etapie postępowania. Oskarżony może również wypowiadać się co do każdego dowodu.

Jak słusznie zauważa Sąd Najwyższy: „Uniemożliwienie oskarżonemu lub jego obrońcy zadawania pytań i wyjaśnienia niejasności lub sprzeczności w opinii biegłego może stanowić jednoczesne naruszenie prawa do obrony i reguł oddalania wniosku dowodowego określonych w art. 170 k.p.k.” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2020 r., V KK 208/19).

Oskarżony może również odwoływać się od wyroków czy postanowień poprzez składanie apelacji i zażaleń.

Wskazać należy, iż zatrzymanemu i tymczasowo aresztowanemu przysługują dodatkowo inne uprawnienia, czemu zostanie poświęcony odrębny artykuł.