Alimenty na dziecko od rodziców to dostarczanie środków utrzymania, w tym wychowania w postaci na przykład wyżywienia, kosztów leczenia, opieki, środków higieny osobistej, kształcenia. Obowiązek alimentacyjny orzekany jest również wobec małżonka, który znajduje się w niedostatku. Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. W niniejszym artykule uwaga zostanie poświęcona alimentom przysługującym dziecku od rodziców.

Kiedy przysługują alimenty na dziecko?

Zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”

Kogo obciąża obowiązek alimentacyjny?

W myśl art. 133 § 1 oraz  27 k.r.o. obowiązek alimentacyjny względem dzieci spoczywa na obojgu rodzicach, z których każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych obowiązany jest do zaspokojenia potrzeb rodziny, w tym oczywiście dzieci. (Wyrok  Sądu Najwyższego z 8.8.1980 r., III CRN 144/80).

Co istotne, obowiązek alimentacyjny może polegać w całości lub w części, na osobistych staraniach rodzica o utrzymanie lub o wychowanie. W związku z tym, najczęściej gdy dziecko zostaje pod opieką jednego z rodziców po rozwodzie, to drugi będzie zobowiązany finansowo do realizacji obowiązku alimentacyjnego.

W jaki sposób można dochodzić alimentów na dziecko?

Alimentów można dochodzić jednocześnie w pozwie rozwodowym, bądź w drodze odrębnego powództwa. Co ważne, gdy alimenty zostaną zasądzone w wyroku rozwodowym, to zmiana wysokości alimentów będzie możliwa już w odrębnym powództwie.

Co ma wpływ na wysokość alimentów?

Wysokość oraz zakres alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, czyli dziecka tj. kosztów wyżywienia, mieszkania, zakupu odzieży i obuwia, kosmetyków, środków higieny, opieki medycznej, hobby oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego w postaci zarobków, jakie mógłby osiągać przy wykorzystaniu swojego wykształcenia i umiejętności. Powyższe musi zostać należycie udowodnione przez strony. Sąd uwzględnia przy tym przedłożone dokumenty, czyli faktury, paragony, umowy o pracę i wszelkie potwierdzenia świadczące o potrzebach dziecka  i sytuacji majątkowej rodzica.

Jaka jest minimalna kwota alimentów? Czy 800 plus ma wpływ na wysokość alimentów?

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie regulują tej kwestii. Z orzecznictwa sądów powszechnych z 2023r. i 2024r. wynika, iż  minimalna kwota alimentów wynosi około 500-800 złotych. Tyle też obecnie wynosi maksymalne świadczenie wypłacane przez Fundusz alimentacyjny, gdy egzekucja alimentów z majątku zobowiązanego jest bezskuteczna.

Co istotne, na wysokość alimentów nie ma wpływu otrzymywanie przez dziecko świadczeń rodzinnych, z pomocy społecznej, wychowawczych, w tym 800 plus. Stanowi ono wsparcie  w wychowywaniu dzieci, ale bezpośrednio nie wpływa na wysokość alimentów.

Kiedy wygasa obowiązek alimentacyjny wobec dzieci?

Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Oznacza to, iż nie istnieje górna granica wieku, do którego rodzice są zobowiązani płacić alimenty. Fakt uzyskania przez dziecko pełnoletności, ukończenia szkoły wyższej nie świadczy o możliwości samodzielnego utrzymania się, gdy z różnych przyczyn uprawniony nie może podjąć zatrudnienia. Co więcej, gdy dziecko pracuje dorywczo i osiągane dochody nie wystarczają mu na samodzielne utrzymanie, ma prawo otrzymać alimenty. W przypadku osób niepełnosprawnych obowiązek alimentacyjny może nigdy nie wygasnąć. W każdej sytuacji Sąd bada niezbędne przesłanki i okoliczności danej sprawy.

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka – stanowiący uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej – nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie jest również związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez dziecko określonego stopnia podstawowego czy średniego wykształcenia. (Wyrok SN z 30.06.1999 r., III CKN 199/99, LEX nr 503217).

W momencie, gdy zobowiązany stwierdzi, że dziecko utrzymuje się samodzielnie, ma prawo wystąpić do sądu z powództwem o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Kiedy można obniżyć lub podwyższyć alimenty na dziecko?

W przypadku zmiany okoliczności, np. otrzymywania wyższych zarobków przez zobowiązanego, to drugi rodzic uprawniony jest do złożenia pozwu o podwyższenie alimentów. Natomiast w sytuacji pogorszenia się sytuacji majątkowej zobowiązanego, bez jego winy, może on wnieść pozew o obniżenie alimentów.