- By: Anna Krawczuk
- prywatny akt
- sty 2
- Comments (0)
Ściganie z oskarżenia prywatnego pozwala osobom pokrzywdzonym bezpośrednio inicjować postępowanie karne przeciwko sprawcy czynu zabronionego. W tym artykule wyjaśnię, czym jest prywatny akt oskarżenia, kiedy można go wnieść oraz jak wygląda procedura.
Czym jest prywatny akt oskarżenia?
Większość przestępstw wskazanych w kodeksie karnym ściganych jest z urzędu tj. przez Prokuratora lub Policję. Prywatny akt oskarżenia to dokument za pomocą którego w enumeratywnie wymienionych przypadkach pokrzywdzony kieruje postępowanie do sądu, bez ingerencji organów ścigania. Innym sposobem jest złożenie ustnej lub pisemnej skargi na policji, która następnie zostanie przesłana do Sądu. W polskim kodeksie karnym przewidziano możliwość wniesienia prywatnego aktu oskarżenia w przypadku przestępstw takich jak:
- art. 212 k.k. zniesławienie
Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
- art. 216 k.k. zniewaga
Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
- art. 217 k.k. naruszenie nietykalności cielesnej
Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
- przestępstwo spowodowania lekkiego uszczerbku na zdrowiu (trwającego nie dłużej niż 7 dni) – art. 157 § 2 k.k., chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
Warto podkreślić, że przy tych przestępstwach inicjatywa leży wyłącznie po stronie osoby pokrzywdzonej, co oznacza, że brak działania ze strony pokrzywdzonego powoduje, że sprawca nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Wyjątkowo, prokurator może wszcząć postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego lub wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności lub interes społeczny.
Jak napisać prywatny akt oskarżenia?
Minimalna treść prywatnego aktu musi zawierać oznaczenie osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazanie dowodów, na których opiera się oskarżenie. Kieruje się go do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca popełnienia przestępstwa.
Ile się płaci za prywatny akt oskarżenia?
Za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia należy uiścić opłatę w wysokości 300 złotych. Opłata ta może być zwolniona, jeśli osoba pokrzywdzona udowodni trudną sytuację finansową.
Złożyłem prywatny akt oskarżenia – co dalej?
Po złożeniu prywatnego aktu oskarżenia Sąd bada, czy dokument spełnia wszystkie wymogi formalne. Jeśli tak, Sąd wyznacza termin rozprawy i informuje strony o dalszych czynnościach. Jeśli jednak w akcie oskarżenia występują braki formalne, Sąd może wezwać oskarżyciela prywatnego do ich usunięcia w określonym terminie. Przed wyznaczeniem rozprawy Sąd kieruje sprawę na posiedzenie pojednawcze albo na wniosek lub za zgodą stron do postępowania mediacyjnego.
Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie pojednawcze bez usprawiedliwienia uważa się za odstąpienie od oskarżenia. W takim wypadku prowadzący posiedzenie postępowanie umarza. W efekcie, pokrzywdzony nie ma możliwości ponownego wniesienia aktu oskarżenia w tej samej sprawie. Natomiast w sytuacji, gdy oskarżony nie stawi się na posiedzenie bez nieusprawiedliwionego powodu, Sąd kieruje sprawę na rozprawę główną, a w miarę możności wyznacza od razu jej termin.
W toku postępowania osoba pokrzywdzona odgrywa rolę oskarżyciela prywatnego. Oznacza to, że musi brać czynny udział w procesie, przedstawiając dowody w postaci świadków, dokumentów i argumentując swoje stanowisko. Możliwe jest również skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Do kiedy mogę złożyć prywatny akt oskarżenia?
Prywatny akt oskarżenia można złożyć w każdej chwili do momentu przedawnienia przestępstwa. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Po upływie tego terminu ściganie jest bezskuteczne.
Brak przymusu adwokacko-radcowskiego
Prywatny akt oskarżenia może sporządzić sam pokrzywdzony, bez ustanowionego pełnomocnika.
